Boekmanstichting Kenniscentrum voor kunst, cultuur en beleid

Home » Actualiteit » Verslagen » Kunstkwartet met Merlijn Twaalfhoven

Kunstkwartet met Merlijn Twaalfhoven

‘Componist, altviolist, vader, baas van het imperium Merlijn Twaalfhoven, wereldverbeteraar en man met een missie’. Zo kondigde Marielle Hendriks, directeur van de Boekmanstichting, op 6 februari Merlijn Twaalfhoven aan. Hij hield een enthousiasmerende presentatie ter gelegenheid van het Kunstkwartet in de studiezaal van de Boekmanstichting. Kunstkwartet is een maandelijkse bijeenkomst waarbij een denker, beleidmaker of kunstenaar wordt uitgenodigd te vertellen over zijn visie op wat cruciaal is voor een gezond kunstklimaat in Nederland.

Twaalfhoven opende het kwartet met het begrip ‘kwaliteit’. Dat brengt dilemma’s met zich mee als men inziet dat het niet absoluut is, legde hij uit. Componeren is een constant onderzoek naar kwaliteit. Terugkijken op jarenlange ervaring kwam hij tot de conclusie dat kwaliteit niet ligt in het object of stuk zelf, maar in de ervaring van de toeschouwer of luisteraar. Het publiek werd daarmee het aandachtspunt voor zijn onderzoek en zijn voorstellingen.

Ter ondersteuning van zijn betoog formuleerde hij een aantal vragen.
Waarom is kunst los van het normale leven komen te staan en waarom is de expressie van het irrationele, domein van de kunstenaar geworden?

Kunst is voor velen iets geworden om van een afstand te ervaren, niet iets om zelf te praktiseren. Aldus de componist. Aan de hand van een kaart van het Amsterdamse Museumplein en de vele  culturele accommodaties op en rond die locatie, gaf hij aan dat kunst vaak is gebonden aan een plaats en een tijd, terwijl kunst overal voor kan komen. Kunst geeft je, meent hij, vocabulaire om op een andere manier jezelf en de wereld om je heen tegemoet te treden en nieuwe inzichten te verzamelen.

Hoe doorbreek je het supermarktgevoel?
Twaalfhoven vergeleek het aanbod in de kunst met het overweldigende aanbod in een supermarkt. Kunstinstellingen delen vaak de aanpak van supermarkten, met massale productie en de nadruk op verkoop. De vraag is uiteraard of dit ten koste gaat van kwaliteit en hoe je daar als toeschouwer mee om moet gaan. Voorstellingen uit het ‘moestuintje’ hebben voor hem een andere kwalitatieve waarde, legde hij uit.

Hoe verlos je kunstenaars van hun exclusieve claim op artistieke creativiteit?
Kunst heeft niet alleen een plaats in ruimte en tijd gekregen, vindt de componist, maar lijkt zijn zorgplicht in de handen van de kunstenaar geplaatst te hebben. Alsof deze zegt: ‘Laat mij het maar doen’ en dit een excuus is voor alle anderen om aan de oppervlakte te blijven en talent, dubbelzinnigheid en artistieke creativiteit van zich af te zetten.

Hoe kan kunst een directe verbinding met actualiteit maken?
Het potentieel voor kunst ligt voor Twaalfhoven vooral in het gebied van het onbekende. De media richten zich al snel op de feiten, op het zekere, en daarin ontbreekt kunst. ‘Je denkt dat je veel weet, maar pas als je beseft dat je helemaal niet veel weet, kan je werkelijke kennis groeien’.

Hoe kunnen mensen ervaren dat zij in essentie zelf kunstenaar zijn?
Hoewel vakmanschap zeker nodig is, is dat niet wat iemand tot kunstenaar maakt. Aldus Twaalfhoven. Kunstenaar zijn begint bij een open manier van waarnemen en het accepteren van mysterie en dubbelzinnigheid in het bestaan.

Merlijn Twaalfhoven pleitte tot slot voor een ministerie van onzekerheid, waarin iedereen is uitgenodigd om over onzekerheid na te denken, iets waar kunstenaars reeds ervaring mee hebben. De 21ste eeuw is het tijdvak van het toepassen van de inzichten die we in de vorige eeuw hebben verzameld. ‘Je hebt de ruimte om uit te proberen, eventueel te falen en weer iets anders te proberen’. Zelf doorbreekt hij tijdens zijn uitvoeringen alle standaard kaders, om het publiek de ogen te openen voor de vaagheid in het begrip ‘kunst’. ‘Wij zijn nakomelingen van de mensen die overleefden door onzekerheid te mijden. En dat doen we nog steeds! Terwijl we het aantal gevaren op deze aarde sindsdien actief hebben verkleind. Angst voor onzekerheid is dus nergens voor nodig!’

Frieda Gustavs is stagiaire bij de Boekmanstichting







Bekijk meer: Verslagen

Partners & subsidiënten