Volgens onlangs gepubliceerde cijfers van crowdfundingcijfers.nl steeg het totale bedrag dat in Nederland via crowdfunding werd opgehaald in 2018 met bijna 48 procent naar 329 miljoen euro. 13,1 miljoen euro hiervan was bedoeld voor de financiering van creatieve projecten of initiatieven. Voor de eerste keer liet het gecrowdfunde bedrag voor creatieve projecten daarmee een daling zien: in 2017 bracht crowdfunding met 14,4 miljoen euro 9 procent meer op (Koren 2019).

Een deel van die daling komt op rekening van het internationale crowdfundplatform Kickstarter, dat zich kenmerkt door een relatief klein aantal projecten met een hoge gemiddelde donatie per project. In 2018 bleef het platform qua totaalbedrag nipt het grootste platform voor creatieve projecten in Nederland, maar dat totaalbedrag lag wel bijna 20 procent lager dan in 2017. Voordekunst, waarop veel meer, maar gemiddeld kleinere projecten worden gestart, noteerde daarentegen een plus van bijna 13 procent (Koren 2018, Koren 2019). [1]

Het belang van crowdfunding voor de creatieve sector

Ondanks de daling van het totaal opgehaalde bedrag, lijkt crowdfunding een steeds belangrijkere plaats binnen de culturele sector in te nemen. Indicatief is dat het aantal projecten dat op deze manier gefinancierd werd na een stagnatie in 2017 opnieuw steeg, naar 1.003. Het belang daarvan is echter niet alleen financieel: een crowdfundcampagne creëert tevens draagvlak, activeert publiek, en verhoogt de zichtbaarheid van culturele initiatieven (Kuijpers 2018).

Bovendien laten cijfers van voordekunst over de demografische samenstelling van donateurs zien dat crowdfunding met name voor jonge mensen een eerste manier kan zijn om met culturele filantropie in aanraking te komen. Zo zijn op voordekunst donateurs tussen de 18 en de 45 jaar goed voor iets meer dan de helft van alle donaties, waarbij voor 50 tot 70 procent van hen geldt dat het de eerste keer is dat ze iets aan cultuur geven. Of een donatie aan een crowdfundcampagne ook tot verdere giften leidt is natuurlijk een tweede vraag, maar duidelijk lijkt dat crowdfunding in staat is om een nieuwe groep filantropen te activeren (Agema 2019).

Crowdfunding wordt echter ook steeds meer aangemoedigd door ‘traditionele’ filantropen: verschillende fondsen dragen inmiddels door ‘matchfunding’ bij aan initiatieven die binnen hun doelstellingen passen. Het fonds legt hierbij een deel van het streefbedrag in, maar keert dit alleen uit als de initiatiefnemer van een project zelf de rest van het bedrag bij elkaar weet te crowdfunden. Voor zowel het fonds als de crowdfunder heeft deze samenwerking voordelen: een fonds kan zo zonder uitgebreide procedure kleine projecten ondersteunen en daarmee extra draagvlak en reikwijdte creëren, terwijl potentiële donateurs door de bijdrage van een fonds meer vertrouwen in een crowdfundcampagne krijgen (Voordekunst 2016, Schrijen et al. 2018, 50-52).

Kansen voor culturele crowdfunding

De culturele sector lijkt dus crowdfunding te omarmen, maar er zijn kansen om van die omarming ook een omhelzing te maken. Zo maken grotere culturele instellingen nog vrij spaarzaam gebruik van crowdfunding. Ter illustratie kan hiervoor de museumsector dienen: in 2017 werden slechts twaalf museale crowdfundcampagnes gestart, waarvan er tien succesvol gefinancierd werden (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed 2018). Bovendien gaat het in de meeste campagnes voor creatieve projecten om gemiddeld relatief lage bedragen. [2] Voordekunst zet zich dan ook in om ook grotere instellingen met grotere campagnes te bereiken, onder andere omdat juist zij door hun grotere bekendheid de zichtbaarheid van kunst en cultuur kunnen vergroten (Kuijpers 2018).

Als de bekendheid van crowdfunding en crowfundingplatforms voor creatieve projecten toeneemt, lijkt er daarnaast nog veel financiële ruimte te zijn waarbinnen crowdfunding kan groeien. Volgens de laatste editie van Geven in Nederland gaven huishoudens, bedrijven, fondsen en kansspelen in 2015 immers liefst 511 miljoen euro aan cultuur – daarop vormt de 13,1 miljoen euro die in 2018 via crowdfunding werd opgehaald een weliswaar steeds belangrijker, maar niettemin nog vrij bescheiden bedrag (Bekkers et al. 2017, 241).