Cultuurmonitor

De Cultuurmonitor is een onafhankelijke monitor die vanaf 2021 jaarlijks de staat van kunst en cultuur in Nederland weergeeft. Op basis van continue dataverzameling geeft de monitor inzicht in langlopende trends en actuele vraagstukken. Om een gefundeerd cultuurdebat te stimuleren worden kwantitatieve gegevens over de cultuursector gepresenteerd in combinatie met meer kwalitatieve, thematische analyses. In 2020 realiseren we samen met beoogde gebruikers en ontwerpbureau Clever°Franke vast een pilotversie, zodat we vorm en inhoud zo goed mogelijk kunnen laten aansluiten bij wensen en verwachtingen.

Er is een grote behoefte aan het bijeenbrengen van informatie en kennis over de culturele sector, zo hebben ook de Raad voor Cultuur en het ministerie van OCW gesignaleerd. In 2020 voert de Boekmanstichting daarom, met steun van het ministerie van OCW, een pilottraject uit ter voorbereiding op de jaarlijkse cultuurmonitor.

De pilotversie wordt eind 2020 opgeleverd en is erop gericht een goede vorm te vinden voor de werkwijze waarmee de monitor tot stand komt. De rapportages, database en website die worden opgeleverd in de pilotfase moeten wel bruikbaar zijn, maar zullen slechts een deel van de gegevens bevatten die nodig zijn om de sector in zijn geheel te monitoren. Met de pilot wordt dan ook de basis gelegd voor de monitor door te onderzoeken hoe de monitor voor en mét het veld tot stand kan worden gebracht.

In de nieuwe online monitor zullen we relevante bronnen en data over sectoren en thema’s in de cultuursector bij elkaar brengen en ontsluiten. Op basis van analyse van de data en aanvullend onderzoek publiceren onderzoekers van de Boekmanstichting op dezelfde website rapportages over sectoren en thema’s.

Tijdens de pilot onderzoeken we hoe we de bronnen en data het beste bij elkaar kunnen zetten, wat voor gegevens er wel en niet beschikbaar zijn, en hoe interactief de rapportages kunnen worden. Dit pilotonderzoek ontwikkelt zich langs vier lijnen:

• Continuïteit en verbinding
  We zetten met de monitor in op continuïteit en verbinding. Het steeds opnieuw ontwikkelen van meetinstrumenten voor rapportages maakt het moeilijk omtrends over lange termijn te (blijven) volgen. De monitor bouwt daarom voort op eerdere rapportages zoals onze eigen Cultuurindex/Staat van Cultuur, Culturele Leven (SCP), Cultuur in Beeld (OCW), Regionale Cultuurindex (Boekmanstichting, Atlas voor Gemeenten), Monitor Creatieve Industrie (Mediaperspectives) en Satellietrekening Cultuur & Media 2015 (CBS). In de pilotfase wordt een kritische analyse gemaakt van veelgebruikte en mogelijk nieuwe indicatoren waarmee sectoren, kernthema’s en beleidsthema’s kunnen worden onderzocht. Het streven is een transparante monitor waarbij resultaten herleidbaar zijn naar de brondata en alle bewerkingsstappen helder zijn.
• Afbakening
  Hoe breed en diep reikt de monitor? Welke activiteiten en onderwerpen worden gemonitord? De monitor en bijbehorende database richten zich op cultuur in brede zin: gesubsidieerd en niet gesubsidieerd, buitenshuis en binnenshuis, canoniek en populair, professionele en amateurkunst, individueel en collectief.
  We maken verder onderscheid tussen meer overkoepelende, beschrijvende thema’s in de rapportages en specifiekere thema’s die aansluiten bij actuele ontwikkelingen en discussies (zoals fair practice, inclusie). De selectie van thema’s kan in de komende jaren worden aangevuld en uitgebreid. Voorlopige schetsen zijn hier te vinden. Tijdens de pilot zal dit verder worden uitgewerkt in samenspraak met beoogde gebruikers van de monitor.
• Functioneel ontwerp
  Een inventarisatie bij potentiële gebruikers heeft meerdere wensen voor de monitor blootgelegd. Zo willen gebruikers bijvoorbeeld graag snel toegang tot actuele informatie, in- en uitzoomen (geografisch of in de keten), en cultuurdata afzetten tegen andere, bijvoorbeeld demografische, data. Deze wensen krijgen dan ook een prominente plek in de pilot. De cultuurmonitor zal in tegenstelling tot eerdere rapportages ook een interactief online instrument worden. Tijdens de pilot onderzoeken we hoe interactief dit instrument kan worden. Hiervoor werken we samen met Clever°Franke, een creatief ontwerpbureau dat zich richt op datagedreven producten en inzichtelijke, visuele analyses van gegevens.
• Onderzoek via use cases
  Omdat het niet mogelijk is om alle inhoudelijke, functionele en organisatorische aspecten van de monitor binnen het pilottraject te ontwikkelen, testen we het ontwerp van de monitor via zogenaamde use cases. Use cases helpen ons de gewenste toepasbaarheid van de monitor te beschrijven vanuit het perspectief van gebruikers en om specifieke wensen en eisen aan de monitor in gebruikersscenario’s te vertalen. In de pilot onderzoeken we de volgende drie thema’s: 1. Stedelijke regio’s; 2. Organiserend vermogen; 3. Participatie. De selectie van de use cases is gebaseerd op de gewenste functionaliteit van de monitor, de actuele kennisvragen die zijn geïdentificeerd in eerdere rapportages zoals Culturele Leven (SCP 2018) en focusgroepgesprekken voor de Staat van Cultuur 4 (Boekmanstichting 2019) en de beschikbaarheid en kwaliteit van expertise en data.