Boekmanstichting Kenniscentrum voor kunst, cultuur en beleid

Home » Colloquium Geld voor Cultuur

Deze activiteit heeft plaatsgevonden op:

Maandag 12 okt ’09

Colloquium Geld voor Cultuur

De Boekmanstichting heeft in samenwerking met Vlaamse en Nederlandse partners een succesvolle studiedag georganiseerd over de financiering van cultuur. Hierin stond het spanningsveld tussen ‘oude’ en ‘nieuwe’ waarden, tussen een welzijns- en een economisch gestuurd (cultuur)beleid, en de gevolgen hiervan voor praktijk en beleid centraal.

In de Westerse wereld staat de traditionele financiering van cultuur door de overheid in toenemende mate onder druk. Het subsidiesysteem lijkt haar grenzen te hebben bereikt. Het traditionele subsidiesysteem gaat terug op waarden als internationalisering, pluriformiteit en instrumentalisatie van kunst.

Tegelijk speelt de Bildungsgedachte een belangrijke rol: kunst kan de maatschappij ten positieve beïnvloeden en is bevorderlijk voor de ontwikkeling van de burgers van een land. Vraag is nu, in hoeverre deze waarden overeind blijven in een veranderende samenleving en mentaliteit. En in welke mate is de overheid, die steeds meer een economic driven beleid voert, bereid om het huidige systeem in stand te houden?

Dit spanningsveld tussen ‘oude’ en ‘nieuwe’ waarden, tussen een welzijns- en een economisch gestuurd (cultuur)beleid, en de gevolgen hiervan voor praktijk en beleid vormen het voorwerp van deze Vlaams-Nederlandse studiedag.

De dag stond in het teken van nieuwe inspiratie en ideeënvorming rondom belangwekkende thema ‘s. Centraal stond de vraag hoe zowel de overheid als het veld op een kritische en innovatieve manier kunnen omgaan met vraagstukken op het gebied van cultuurindustrie,
fondsvorming, subsidies en alternatieve financieringsvormen van cultuur en bedrijfseconomische benaderingen van de kunsten.

Plenaire inleiding

Geld voor Cultuur(beleid) in Nederland en Vlaanderen
door Quirine van der Hoeven

Ochtend- en middagsessies

In verschillende sessies ‘s morgens en ‘s middags gingen deskundigen en publiek nader in op bovengenoemde onderwerpen vanuit het perspectief van de bedrijfskunde, economie, financiën, beleid, sociologie en wet- en regelgeving.

Thema 1: Cultuurindustrie
Zowel Vlaanderen als Nederland hebben een experimenteel beleid naar culturele ondernemers ontwikkeld dat momenteel aan evaluatie toe is. Deze sessie gaat in op wat nodig is voor de verdere ontwikkeling van dit landelijke beleid. Internationale cases worden gepresenteerd die aantonen dat een structurele en diepgaande kennis-ontwikkeling door sector en overheid een cruciale stap is in de doorgroei tot een geïnformeerd beleid en strategie en de versterking van het draagvlak voor dit beleid.
Verslag van de 1e bijeenkomst

Thema 2: Fondsvorming
Tijdens de sessies over fondsvorming en cultuurbeleid in Vlaanderen en Nederland wordt een korte schets gegeven van het cultuurbeleid in Vlaanderen en Nederland. Voor Vlaanderen is de werking van het vierjaarlijkse kunstendecreet van belang, en de werking van de fondsen voor de letteren en audiovisuele producties en de interne verzelfstandiging van het overheidsbestuur door middel van de instelling van een agentschap.
Voor de Nederlandse situatie is het van belang te kijken naar de bestuurlijke organisatie van de basisinfrastructuur, de vierjaarlijkse beslisprocedure en de rol van de verschillende fondsen. De centrale vragen die spelen bij fondsvorming betreffen de gevolgen van het proces van taakafstoting door de centrale overheid. Wat ligt feitelijk ten grondslag aan de motivatie tot verzelfstandiging cq fondsvorming. Is het een boekhoudkundige afslankactie van de overheid? Wil men winst behalen door microfinanciering buiten het departement te plaatsen?

Verslag van de 2e bijeenkomst

Thema 3: Subsidies en markt
De cultuursector in Nederland en Vlaanderen staat in de eenentwintigste eeuw voor grote uitdagingen wat betreft haar financiering. Het aanbod aan cultuurproducten verbreedt zienderogen terwijl de beschikbare (overheids)budgetten beperkt zijn.
Deze sessie wenst concreet in te gaan op de mogelijkheden die ondermeer belastingstimuli en andere maatregelen kunnen bieden bij het generenen van extra middelen voor de cultuursector. Wat zijn de voor- en de nadelen van dergelijke strategieën, en hoe kunnen ze geïmplementeerd worden? Is het enkel een kwestie van wetgeving of verreist dit vooreerst een mentaliteitsverandering? Verder peilen we naar de impact die de aard en omvang van de financiering mogelijks kunnen hebben op kwaliteit, innovatie en participatie.

Thema 4: Bedrijfseconomie in de culturele sector
In Nederland en Vlaanderen gaat veel (vooral overheids-) geld om in de cultuursector. Hoe dit geld wordt besteed, is relatief weinig voorwerp van discussie. Werken de cultuursectoren efficiënt, met voldoende kennis van zaken, kosteneffectief? Wat mag de overheid opleggen aan sectoren die in belangrijke mate werken met belastinggeld? Heeft de cultuuroverheid zelf voldoende kennis van zaken om een scherp beleid te ontwikkelen en op te volgen?
Daar waar de overheden aan vele andere sectoren, zoals de gezondheidszorg, reeds vele jaren geleden strakkere regels oplegden op het vlak van financieel beheer, is dit bij de cultuursector minder het geval. In de ochtendsessie gaan we voornamelijk in op het thema ‘cultural governance’ en geven we een stand van zaken in Vlaanderen en Nederland. In de namiddag zoomen we meer concreet in op de bedrijfeconomische aspecten of het dagelijks management en beheer van een culturele instelling.
Verslag van de 4e bijeenkomst

 

De pers over het colloquium Geld voor Cultuur

De Vlaamse dag- en weekbladen hebben veel aandacht besteed aan de discussies die ontstonden in nasleep van dit colloquium. Hieronder vindt u een overzicht van de verschenen artikelen:

 

‘Leve de armoede’ door Els Steenberghe. In:Knack (10 oktober 2009) Stampij in de Rubenszaal in het Antwerpse Museum voor Schone Kunsten. Op de Vlaams- Nederlandse studiedag ‘Geld voor cultuur’. Waar moet de cultuursector de centen vandaan halen.
‘De kracht van gratis’ door Kristof Hoefkens. In: De Standaard (10 oktober 2009) De dure woorden vliegen in het rond als het over cultuur gaat – participatie! prijspolitiek! doelgroepenstrategie!- maar de hamvraag is zoals steeds: wat mag het allemaal kosten? Moet het gratis? Of mag het iets meer zijn?
‘Zit Vlaanderen op het verkeerde spoor?’ door Geert Sels. In: De Standaard (13 oktober 2009) Verlaag het aandeel van de cultuursubsidies tot 40 procent’, zegt de Nederlandse econoom Arjen van Witteloostuijn. ‘Organisaties worden in slaap gewiegd door veel subsidies.’
‘Er is nooit genoeg subsidie’ door Geert Sels. In: De Standaard (14 oktober 2009) Cultuur minder subsidiëren om de organisaties ondernemender te maken? Economen durven het te overwegen. Maar wat vindt de cultuursector ervan?
‘De arrogantie van de cultuureconoom’ door Gerard Mortier. In: De Standaard (16 oktober 2009) Met de regelmaat van de klok worden de ‘werkers’ van de kunstensector door economen herinnerd aan wat ze allemaal verkeerd doen en hoe zij met het aan de cultuur sowieso verkwiste geld zouden moeten omgaan. En dat tijdens een financiële crisisperiode waar ze zelf met wijdopen ogen naartoe gestapt zijn.
‘Waarom president Obama nooit een Nobelprijs cultuur zal winnen’ door Jan Goosse. In: De Morgen (29 oktober 2009) Een professor die vertelt dat we inspiratie moeten halen bij onze Angelsaksische vrienden: het getuigt van grote academische wereldvreemdheid. Cultuur is in de VS een marginale bijzaak, geen basisbehoefte waarin een overheid haar verantwoordelijkheid neemt.

 

 

Alle artikelen zijn aanwezig in de bibliotheek van de Boekmanstichting.

Partners & subsidiënten