Bibliotheekcatalogus

De sleutelvraag van dit boek is: hoe werkt het kunstwerk? Het betoog bevindt zich op het snijvlak van receptie-esthetica, kunstbeschouwing en kunstkritiek en wordt ondersteund door vele voorbeelden uit de kunstgeschiedenis en uit de hedendaagse kunst. Wat gebeurt er in de relatie tussen kunstwerk en beschouwer? Hoe ervaren we betekenis in een werk? En hoe kan het proces van interpretatie het beste worden begrepen en gearticuleerd? Deze vragen staan centraal. De auteur richt zich op het ontrafelen en problematiseren van de theoretische terminologie over de interactie tussen kunstwerk en beschouwer. Zij biedt een nieuwe theoretische basis voor deze terminologie, waarbij inzichten uit de receptie-esthetica, de hermeneutiek, en de fenomenologie gecombineerd worden. Ook staat de auteur uitgebreid stil bij verschillende opvattingen over het begrip ‘beschouwer’.

Deel 10 van de reeks Kunstkritiek in Nederland 1885-2015 laat zien hoe videokunst een podium vond in de Nederlandse kunstwereld. In de beginfase nam slechts een handvol critici deze nieuwe kunstvorm echt serieus. Eind twintigste eeuw was het medium echter niet meer weg te denken op toonaangevende manifestaties als de Biënnale van Venetië en de documenta in Kassel. Er brak voor video een gouden tijd aan met tentoonstellingen van toonaangevende kunstenaars als Bill Viola, Aernout Mik, David Claerbout en Pipilotti Rist. Op weg naar deze uiteindelijke erkenning boog de kunstkritiek zich o.a. over de houdbaarheidsdatum, positionering en volwassenheid van videokunst. Auteur selecteerde artikelen van kunst- en filmcritici die zich nadrukkelijker dan hun vakgenoten roerden over het medium video: Sacha Bronwasser, Lily van Ginneken, Maurice Nio, Rob Perrée, Sandra Smallenburg, Ernie Tee, Pauline Terreehorst, Anna Tilroe en Janneke Wesseling.

Een kunstcriticus kan en mag het nooit louter over kunst hebben, omdat de kunst zelf nooit louter over kunst gaat, zo betoogt Thijs Lijster. Met reactie van Birgit Donker, directeur van het Mondriaan Fonds.

In 1989 viel de Berlijnse muur, werd het World Wide Web geboren maar vonden er ook belangrijke ontwikkelingen in de kunstwereld plaats. Hoe positioneert de Nederlandse kunstcriticus zich in een (kunst)wereld die bepaald wordt door toenemende mondialisering, oprukkend marktdenken en nieuwe mediatechnologieën? En hoe reageert hij op een beeldende-kunstpraktijk die steeds complexer wordt? Bundeling van dertig artikelen van auteurs als Jeroen Boomgaard, Max Bruinsma, Hans den Hartog Jager, Sven Lütticken, Domeniek Ruyters, Riki Simons, Sandra Smallenburg, Anna Tilroe, Janneke Wesseling en Camiel van Winkel. Ze geven inzicht in het kunstkritische debat dat in de jaren 1989-2015 is gevoerd over het nieuwe engagement in de beeldende kunst, de grensvervaging tussen kunst en design en de greep van het grote geld.

In het kader van een onderzoek van Hogeschool Inholland, Instituut voor Netwerkcultuur en Domein voor Kunstkritiek interviewden de auteurs vertegenwoordigers van de generatie critici die actief is sinds het internet zijn intrede deed. Hoe positioneren zij zich in het debat over kunstkritiek en hoe kijken ze naar de toekomst?

Het internet is open voor iedereen, maar grote commerciële bedrijven als Google en Facebook maken er de dienst uit. Diepgang en nuance staan daarom onder druk. Hoe kan online kunstkritiek in deze omgeving gedijen?

De criticus die zich richt op de vorm, verliest steeds meer terrein. Hoe komt dat? En hoe verhouden kunstkritiek en theorie zich tot elkaar?

Kunst engageert zich met thema’s als racisme en globalisering en verbeeldt alternatieve levensvormen. Zij draagt bij aan het democratisch gehalte van de samenleving. In het verlengde hiervan opereert kunstkritiek. Deze heeft effect als ze tot discussie leidt.

Er is sprake van een crisis in de kunsten, in de geesteswetenschappen, in de kunstkritiek. Waar komt deze constatering vandaan? En wat staat er op het spel?

De traditionele kunstkritiek staat onder druk nu kranten- en tijdschriftredacties steeds minder recensenten in vaste dienst hebben. Maar er gloort hoop: de eerste volwassen generatie digital natives kent het internet op zijn duimpje en benut de mogelijkheden ten volle.