“Keunst fergruttet it sosjaal kapitaal fan in mienskip. Mei oare wurden: kultuer hâldt in mienskip fitaal. Kultuer set ek driuwende fraachstikken op de wurklist. (...) Want kultuer is de humuslaach fan de mienskip. It jout soerstof oan ‘e geast.” (Vertaald: “Kunst vergroot het sociaal kapitaal van een gemeenschap. Met andere woorden: cultuur houdt een gemeenschap vitaal. Cultuur zet ook urgente vraagstukken op de agenda. (…) Want cultuur is de humuslaag van de samenleving. Het geeft zuurstof aan de geest.”)
Zo sprak de commissaris van de Koning in diens nieuwjaarstoespraak in 2021. Uit dit citaat blijkt de waarde die in Friesland aan cultuur gehecht wordt. Naast de waarde die ervaring van cultuur heeft gaat het ook om de kracht van cultuur om urgente zaken te agenderen en bij te dragen aan bredere opgaven in de samenleving, zoals eenzaamheid, laaggeletterdheid of arbeidsparticipatie. Dit brede perspectief, waarbij zowel cultuur an sich gewaardeerd wordt als de effecten die cultuur buiten zichzelf teweegbrengt, sluit goed aan bij het concept van brede welvaart. Overheden door het hele land (Fryslân incluis) omarmen dit concept, waarbij er ingezet wordt op een begrip van welvaart dat verder strekt dan het economische. De omgeving, de samenleving, en in het verlengde hiervan de culturele sector, dragen hier ook aan bij, zoals de provincie eveneens onderschrijft.
Om bij te dragen aan dit idee van brede welvaart wil de provincie Fryslân zien of het mogelijk is om samen met verschillende Friese partners een brede cultuurmonitor op te zetten. Deze nulmeting is hiervoor het startpunt en duidt de waarde van cultuur in Fryslân in cultureel, sociaal en economisch kapitaal. Het laat zien waar de provincie nu staat, de ontwikkelingen door de tijd heen, maar toont ook waar de behoeften vanuit de sector zijn.
De opzet van de monitor is zoveel mogelijk gebaseerd op de Waarde van Cultuur die in de provincie Noord-Brabant sinds 2018 wordt uitgevoerd. Daarnaast is er een link met de Regionale Cultuurmonitor die in de herfst van 2022 door de Boekmanstichting en Atlas Research is uitgebracht, de Gelderse Cultuurmonitor en de nulmeting van provincie Zeeland.
Auteur: Het PON en Telos, Pyrrhula Research Consultants en Boekmanstichting