Bibliotheekcatalogus

Een discursief, multidisciplinair en vergelijkend onderzoek naar de stand van de professionele beeldende kunstkritiek anno 2022. In de jaren negentig was sprake van een heftige polemiek onder kunstenaars, critici, historici en theoretici. Ieder bepleitte de geldigheid van de eigen kunst-kritische benadering, maar de vrees voor ‘de dood van de kunstkritiek’ bleek een gemene deler. Een bestaand onderzoek (2000) gaf vleugels aan die gedachte door de stand van de kunstkritiek op medische termen te stoelen: het betrof een ‘diagnose’ van de ‘chronische’ reflectie. De geldigheid van de bevindingen van dit onderzoek worden in deze masterscriptie bevraagd.

Wat is de rol van vrouwen in de Nederlandse beeldende kunstkritiek sinds de opkomst van het genre (rond 1800) tot 2020? De hypotheses die in deze dissertatie worden behandeld: In het discours van de beeldend kunstkritiek worden criteria gehanteerd waarmee vrouwen (on)bewust worden uitgesloten; vrouwen worden in het discours van de historiografie van de beeldende kunstkritiek over het hoofd gezien of uitgesloten; de sociale, culturele en etnische afkomst speelt mee bij toegang tot het discours van de beeldende kunstkritiek en beïnvloedt de loopbaankansen van kunstcriticae in het artistieke veld beïnvloedt; de zogenaamde crisis in de beeldende kunstkritiek heeft te maken met de toestroom van vrouwen in het vak; vrouwen zijn tegenwoordig in de meerderheid in de Nederlandse beeldende kunstkritiek. Als casus bestudeert van Beuningen het tijdschrift Metropolis M.

Wat is de positie van community art in het Nederlandse culturele veld? Dijkstra heeft de institutionele positionering en de discursieve framing van community art in kaart gebracht en is zij nagegaan welke specifieke actoren hierin een rol spelen. Daarnaast heeft zij twee case studies geanalyseerd: Kijk maar uit, ik kom van Zuid van het Rotterdams Wijktheater en WijkSafari AZC van Zinaplatform en Adelheid|Female Economy. Dijkstra concludeert dat community art zowel institutioneel als discursief naar een marginaal sub-veld wordt gedreven, namelijk het veld van de amateurkunst en cultuureducatie. Sinds zijn introductie in het cultuurbeleid is de kunstvorm door beleidsactoren besproken en beoordeeld binnen deze specifieke sector. Vervolgens is deze positionering in stand gehouden door onder andere het netwerk van culturele instellingen, de fondsinfrastructuur, het kunstvakonderwijs, het academisch onderzoek en de kunstkritiek. Daarnaast zijn ook de keuzes die een culturele instelling zelf maakt, bijvoorbeeld met betrekking tot samenwerkingen, publiciteit en fondsenwerving, van invloed op haar positie

Wordt de kunstkritiek te zeer maatschappijkritiek? Openingsstatement van Rudi Laermans tijdens het reflectiemoment 'Kritiek op Kritiek' van 8 september 2018 op Het Vlaamse TheaterFestival.

Beschouwing over politieke correctheid in de (podium)kunstkritiek. Waar komt de reactionaire houding tegen politiek of moreel georiënteerde kunstkritiek vandaan?

Pleidooi voor 'vermenigvuldiging van stemmen' binnen de kunstkritiek, zodat het de samenstelling van de bevolking, met name qua afkomst, beter afspiegelt.

Aan de hand van uiteenlopende tekstsoorten - essay, gesprek, bloemlezing, handleiding en verslag - vraagt deze, door de Franse filosoof Jacques Rancière beïnvloede publicatie aandacht voor de kunstbeschouwing van de toeschouwer. Tevens een kritiek op de idee dat kunstkritiek aan experts voorbehouden moet zijn. Aanleiding voor publicatie was de reeks nabesprekingen met toeschouwers onder de titel 'Het laatste woord'.

Kasper Niehaus, A.M. Hammacher, W. Jos. de Gruyter en Jan Engelman begonnen kort na de Eerste Wereldoorlog met het recenseren van kunst, waarbij ze zich niet alleen richtten op moderne en hedendaagse kunst, maar ook op oude en niet-westerse kunst. Ruim veertig artikelen uit de periode 1918-1965 zijn verzameld en met een uitgebreide toelichting van context voorzien. Er zijn vier thema's: ideeën over kunstkritiek; de actuele betekenis van oude kunst, de negentiende eeuw, maar vooral het duiden van moderne kunst. In een inleidend hoofdstuk worden de critici, hun achtergrond en hun visies uitgebreid geïntroduceerd. Elfde en laatste deel van de serie 'Kunstkritiek in Nederland 1885 en 2015'.
Bespreking in Boekman.30(2018)114(voorjaar.60-61)

De sleutelvraag van dit boek is: hoe werkt het kunstwerk? Het betoog bevindt zich op het snijvlak van receptie-esthetica, kunstbeschouwing en kunstkritiek en wordt ondersteund door vele voorbeelden uit de kunstgeschiedenis en uit de hedendaagse kunst. Wat gebeurt er in de relatie tussen kunstwerk en beschouwer? Hoe ervaren we betekenis in een werk? En hoe kan het proces van interpretatie het beste worden begrepen en gearticuleerd? Deze vragen staan centraal. De auteur richt zich op het ontrafelen en problematiseren van de theoretische terminologie over de interactie tussen kunstwerk en beschouwer. Zij biedt een nieuwe theoretische basis voor deze terminologie, waarbij inzichten uit de receptie-esthetica, de hermeneutiek, en de fenomenologie gecombineerd worden. Ook staat de auteur uitgebreid stil bij verschillende opvattingen over het begrip ‘beschouwer’.

Beschouwing over de elfdelige reeks 'Kunstkritiek in Nederland 1885-2015', onder redactie van Peter de Ruiter en Jonneke Jobse. Het format is zeer doordacht, aldus de auteur. Een synthetisch essay wordt gevolgd door een selectie van dertig tot veertig kritische teksten, die integraal zijn opgenomen en apart ingeleid en gesitueerd worden.