Diversiteit, gelijkwaardigheid en inclusie

Dit onderzoek naar de positie van vrouwelijke beeldend kunstenaars in Nederland focust op hun arbeidsmarktpositie, carrièreverloop en representatie. Er worden nieuwe cijfers gepubliceerd en bestaande onderzoeken kritisch tegen het licht gehouden. Daarnaast zijn er gesprekken gevoerd met de beeldendekunstsector. Uit dit onderzoek blijkt dat het jaarinkomen van vrouwelijke beeldend kunstenaars 20 procent lager is dan van mannelijke collega's. De gemiddelde inkomensongelijkheid is wel kleiner in vergelijking met alle overige creatieve beroepen. Daar is het inkomensverschil van vrouwen 33 procent lager ten opzichte van mannen. Het overgrote deel van de alumni van autonome beeldendekunstopleidingen tussen 2002-2022 is vrouw (64 procent) terwijl op de arbeidsmarkt maar een kleine meerderheid van de werkzame beeldend kunstenaars tussen 2017-2022 vrouw is (54 procent). Ongelijke representatie: Er is de afgelopen jaren vooruitgang geboekt, zo blijkt uit dit onderzoek. Sommige claims over de achtergestelde positie van vrouwen op de arbeidsmarkt kunnen worden genuanceerd. De Boekmanstichting constateert tegelijkertijd dat er nog steeds ongelijke kansen zijn tussen mannen en vrouwen in de beeldende kunstsector. Met name op het gebied van representatie hebben vrouwen een achtergestelde positie. Het gaat dan onder andere over de samenstelling van de collectie en hoe deze werken worden gepresenteerd.

Dit advies van de Nederlandse Unesco Commissie roept op om de diversiteit aan cultuuruitingen die Nederland rijk is te waarderen, te stimuleren en veel meer te benutten. De Commissie constateert dat de brede diversiteit van cultuuruitingen in Nederland nog lang niet altijd door het beleid wordt gezien en op waarde geschat. Zelfs niet wanneer het gaat om de grootste culturele (jongeren)bewegingen van deze tijd, zoals the culture. De Unesco Commissie concludeert in haar advies dat: bepaalde vormen van culturele expressie en creativiteit worden gemarginaliseerd of genegeerd. Door een gebrek aan representatie binnen traditionele culturele instellingen, programma’s en fondsen worden biculturele jongeren onvoldoende bereikt en een groot potentieel blijft onbenut. De traditionele route naar cultureel succes, via formele opleidingen en geaccrediteerde instituten, staat nog altijd bekend als de beste. Hierdoor worden autodidacte makers, die veel voorkomen in the culture, vaak over het hoofd gezien of niet serieus genomen.

Het Verwey-Jonker Instituut, Movisie, het Mulier Instituut en LKCA voerden deze verkenning uit in opdracht van de Staatscommissie tegen Discriminatie. Het onderzoek is gebaseerd op literatuur- en documentanalyse en interviews met respondenten. Eerst is er geïnventariseerd welke discriminatieproblemen binnen de domeinen sport en cultuur worden ervaren. Aan de hand van vooraf bepaalde criteria zijn uit de geïnventariseerde discriminatieproblemen voor beide sectoren twee problemen geselecteerd voor nader onderzoek. De twee discriminatieproblemen voor cultuur zijn ongelijke representatie en beloning binnen de cultuursector op grond van sekse en discriminatie en uitsluiting op basis van etniciteit in de museale sector.