'Ik ben niet werkeloos, maar heb een werkverbod'

Hoe zagen je werkzaamheden eruit voor de crisis?

‘Zoals een goed ondernemer betaamt wed ik op 100 paarden. Zo ben ik als freelance sopraan verbonden aan het Nederlands Kamerkoor, het Collegium Vocale Gent, het Rotterdam Symphony Chorus, het Laurens Collegium Rotterdam en het Groot Omroepkoor. Daarnaast ben ik solist bij verschillende amateurgezelschappen, geef ik zanglessen, coach ik amateurkoren en ben ik bladomslaander bij verschillende zalen. In de zomer zing ik mee bij de Salzburger Festspiele als lid van de Konzertvereinigung Wiener Staatsopernchor. Als ondernemer heb ik veel op orde: ik heb genoeg opdrachten, ik spaar voor mijn eigen pensioen en ben lid van een Broodfonds en een vakbond. En toen was het opeens 12 maart… Ik heb vanaf dat ik 16 jaar ben nog nooit geen concert op de planning gehad.’

Welke impact heeft de coronacrisis op jou?

‘Er is veel veranderd. Concreet mis ik tussen maart en december meer dan 19.000 euro aan inkomsten. Alle opdrachten in Nederland zijn afgezegd. Ik heb afgelopen maanden nog twee keer in een kerk gezongen via een livestream en een concert gegeven tijdens de dodenherdenking, maar dat was het dan ook wel. En dat terwijl je normaal gesproken de periode rond Pasen nodig hebt om spaargeld op te bouwen voor de slechtere maanden, zoals de zomerstop. Aanspraak maken op geld uit het Broodfonds kan niet, want ik ben (gelukkig) niet ziek.’

‘En daarnaast: hoe kun je je op zoiets voorbereiden? Bij mijn opdrachten als solist zet ik altijd een annuleringsclausule in mijn contract. Echter, op het moment dat de overheid de sector stil legt is het overmacht en hoeven de opdrachtgevers je niets meer te betalen. Dat is heel pijnlijk. Want je hebt wel alle stukken ingestudeerd, maar niemand betaalt iets. Er zijn wel wat koren die het leed delen door alsnog een deel uit te betalen, maar dat is meer uitzondering dan regel. Sommige koren verplaatsen de concerten naar volgend jaar. Hoewel het fijn is om volgend jaar werk te hebben, is dat slechts een verschuiving van werk en betekent alsnog geen geld op dit moment.’

‘Ik begrijp overigens heel goed dat tijdens de lockdown concerten opgeschort zijn, gezelschappen kónden niet anders. Maar er zijn ook gezelschappen die al preventief afgezegd hebben voor de rest van het jaar, terwijl de verlenging van de coronamaatregelen nog helemaal niet tot zo ver in de kalender gaat. De redenen die gegeven worden zijn dat er bijvoorbeeld niet gerepeteerd kan worden of dat het gezelschap nog geen grote groepen aandurft. Ik snap dat, maar wat kan je hier aan doen? Als solist tegen het koor of gezelschap procederen? Zelfs al win je, dan krijg je daar nooit meer een baan.’

‘Als laatste geeft het ook een gevoelsmatige klap. Je verliest veel van je dagelijkse, sociale contactmomenten. Ik mis de warmte, de mensen en om iets samen te kunnen zingen. Alles nu is alleen.’

Op welke manier kun je de gemiste inkomsten ondervangen?

‘Ik geef nu zanglessen via ZOOM. Het verschilt per week hoeveel lessen dat zijn, een paar studenten komen uit solidariteit wat vaker. Daarnaast maak ik gebruik van de TOZO (Tijdelijke Overbruggingsregeling Zelfstandige Ondernemers). Echter wat ik zelf bijverdien, moet ik weer terugbetalen. Al mag ik eigenlijk niet klagen: ik kan mijn huur nog betalen, maar er zijn mensen die dit niet kunnen. Zo geldt vanaf 1 juni de TOZO 2.0 waarbij ook het partnerinkomen getoetst wordt. Wanneer je partner netto 1503 euro per maand verdient val je volledig buiten de regeling, terwijl ik collega’s ken die soms wel 30.000 euro mislopen. Ik vind het heel verdrietig dat hier niet beter naar gekeken wordt. En waarom mag de NOW-regeling niet aangevraagd worden voor freelancers? Verschillende professionele koren kunnen laten zien dat er voor hun freelancers – waaronder ik – uren begroot waren, net als voor hun vaste medewerkers.’

Hoe zie jij de toekomst?

‘Iedereen verwacht dat nu de theaters en podia weer opengaan of zijn, dat wij ook allemaal weer werk hebben, maar ondertussen is nog steeds bijna alles tot september afgezegd. En hoe wil je het überhaupt rendabel maken als er maar dertig bezoekers in de zaal mogen? Zelfs het oprekken tot honderd bezoekers is geen oplossing. Wij zijn écht vanaf oktober niet weer aan de bak. Ik ben niet werkeloos, maar heb een werkverbod. Ik had veel werk, maar mag het nu niet uitvoeren.’

‘De evenementenbranche ging als eerste dicht en gaat als laatste weer open. Een Ziggo Dome heb je niet zomaar weer gevuld. En zolang er een anderhalvemetersamenleving is, kan een amateurkoor ook niet normaal samenkomen om te repeteren. Stel alles mag straks weer opstarten, wie staat er dan nog overeind? Ik ken mensen die nu hele andere dingen doen: in Picnic-karretjes boodschappen rondbrengen of het onderwijs ingaan om zo het hoofd boven water te houden. In onze branche hebben wij een vak geleerd en zijn nooit uitgeleerd. Het is zo zonde als dat verloren gaat.’

‘In het buitenland zijn de regels overigens al soepeler: zo sta ik in de zomer in Salzburg voor een zaal van duizend man publiek met tachtig koorleden, tachtig orkestleden en vier solisten. In Nederland worden gezamenlijke zangactiviteiten sterk afgeraden of zijn zelfs verboden door een noodverordening. Wel moest iedereen in Salzburg inleggen op zijn of haar salaris.’

Wat zou er moeten veranderen in het huidige (pre-corona) beleid?

‘Er moet geld bij. Het steunpakket van 300 miljoen dat het kabinet uittrekt om de culturele sector te helpen, gaat voornamelijk naar de BIS-instellingen. Maar wat krijgt de rest? Er zijn zoveel mensen de dupe van deze crisis. Alle zelfstandigen die iets te maken hebben met theater – van acteur tot technicus – zitten zonder werk als de zalen niet gevuld zijn. Ik vrees dat we pas echt weer aan de slag kunnen als er een vaccin is. De huidige situatie is zeer perspectiefloos voor mijn sector.’

‘En laten we niet vergeten: ook voor de crisis werden mensen in de culturele sector onderbetaald en moesten ze de eindjes aan elkaar knopen. Niet iedereen heeft de luxe om een slecht betaalde baan af te wijzen. Er lijkt weinig besef te zijn van wat cultuur kost, en hoeveel tijd en hard werken er voor ons in zit. Artiesten moeten altijd blijven oefenen wil je op niveau blijven, óók als er geen werk is. Artiesten onderling steunen elkaar wel en er wordt ook stevig gelobbyd, bijvoorbeeld door het Platform voor Freelance Musici. Maar van solidariteit kan je niet eten, helaas.’

Dit interview is onderdeel van het coronaplatform voor onderzoeksvragen en kennisdeling in cultuur, waarmee de Boekmanstichting een bijdrage wil leveren aan het gesprek over de impact en gevolgen van de coronapandemie op de culturele sector. Wilt u in contact komen met ons over dit initiatief of een bijdrage leveren? Stuur dan een bericht.