Steenis, M. van (2017)
Tussen kunst en cash: elf inspirerende creatieve ondernemers vertellen hoe zij een succesvol bedrijf opbouwen
Rotterdam: Succesvol ondernemen als creatief / Maaike van Steenis
Op dezelfde dag dat het CBS nieuwe cijfers over de inkomens van kunstenaars bekendmaakt, ligt ook het boek van Maaike van Steenis op de mat. In ‘Tussen kunst en cash’ laat zij elf creatieve ondernemers vertellen hoe zij zakelijk succesvol werden. Opvallend is dat sommige van de geïnterviewden al tijdens de opleiding begonnen met in opdracht werken en geld verdienen. Maar dat werd door de docenten eerder afgekeurd dan gewaardeerd. Ook komt naar voren dat ondernemersvaardigheden niet bij de opleiding inbegrepen waren. De creatievelingen maken duidelijk dat het werken in opdracht geen afbreuk doet aan hun autonomie: ze maken niets waar ze zelf niet achter staan of zorgen voor een goede verhouding tussen eigen werk en werk in opdracht.
De CBS-cijfers zijn duidelijk: 52 procent van de 141.000 kunstenaars in Nederland verdient minder dan 30.000 euro bruto per jaar, bij andere hoogopgeleiden is dat 17 procent. 62 procent van de kunstenaars werkt als zelfstandige, en van de beeldend kunstenaars zelfs 90 procent.
Van de elf kunstenaars uit Tussen Kunst en Cash komen we niets te weten over de hoogte van hun inkomen. Zo zullen we nooit weten of zij het gemiddelde inkomen van kunstenaars omhoog brengen of niet. Het criterium voor opname in het boek is dat je doet waar je blij van wordt en er van kunt leven. Deze kunstenaars maken zelden gebruik van subsidie, zij verdienen hun inkomen vooral met hun eigen werk, met lesgeven en werken in opdracht. De CBS-cijfers vertellen ons helaas niets over het aandeel van subsidie, lesgeven en opdrachten in de inkomens van kunstenaars.
Staan er nuttige en herkenbare tips in? Ja, zeker, de vlot geschreven interviews laten zien dat de combinatie van het maken en verkopen van kunst hard werken is, maar ook veel bevrediging oplevert. Sommigen houden deze activiteiten in tijd en ruimte gescheiden, bijvoorbeeld de ochtend voor maken in de studio en de middag in de werkkamer voor verkopen. In alle verhalen komt terug dat het opbouwen en onderhouden van een eigen klantenkring cruciaal is. De een weet van alle schilderijen die ze heeft verkocht bij wie ze hangen, de ander gaat net zo lang door tot een opdrachtgever helemaal tevreden is.
Het is bekend dat als kunstenaars voor de keuze staan om óf meer te verdienen, maar minder tijd hebben om kunst te maken, óf genoeg te verdienen en meer tijd hebben om kunst te maken, dat zij kiezen voor het laatste. Meerdere geïnterviewden zijn op zoek naar concepten die ze vaker dan één keer in kunnen zetten om meer geld te verdienen en tijd over te houden voor het maken van kunst.
Handig is het GEIN-model om te beslissen of je iets gaat doen of niet. GEIN staat voor Geld, Ervaring, Inspiratie en Naamsbekendheid. Elke activiteit dient op zijn minst op één of meerdere van deze gebieden winst op te leveren, en het geheel van je werk dient op alle vier gebieden bevredigend te zijn.
Als de tips uit dit boek kunstenaars helpen om van hun eigen werk te leven, is Tussen Kunst en Cash een nuttig bijdrage.
Joost Heinsius is eigenaar van Values of Culture&Creativity en adviseert en verbindt op het snijvlak van strategie, financiering en de maatschappelijke waarde van kunst en cultuur