Op deze tweede avond van de driedelige reeks Collectie Nederland gaat moderator Merlijn Geurts in gesprek met drie vooraanstaande sprekers uit het veld over de canon van Nederland, digitaal erfgoed en het erfgoed dat nog in de maak is: ons erfgoed van de toekomst. Aan het woord zijn Karwan Fatah-Black (historicus en commissielid Herijking canon van Nederland), Marcus Cohen (adviseur bij DEN Kennisinstituut cultuur & digitalisering) en Brigitte Jansen (programmamanager bij Het Nieuwe Instituut).
Wat is toekomstig erfgoed precies? Om het gesprek met deze vraag te openen laat moderator Merlijn Geurts een beeld van een (inmiddels verouderde) iPod als museumstuk zien. Zo’n voorwerp is zeker erfgoed, en dergelijke hedendaagse voorwerpen zijn ook erfgoed van de toekomst, reageert Brigitte Jansen. De vraag is volgens haar echter ook hoe belangrijk dit object op zichzelf is, tegenover de impact die het heeft gehad op de samenleving.
De avond is opgebouwd uit drie onderdelen, waarin elke spreker in gesprek gaat met de moderator over zijn of haar expertisegebied. Te beginnen bij Karwan Fatah-Black. Met hem wordt de recent verschenen vernieuwde canon van Nederland besproken. Bij het samenstellen van de canon is de commissie in alle vrijheid te werk gegaan: er werd niks genotuleerd, zodat er écht gebrainstormd kon worden, zo vertelt Fatah-Black. Zelf was hij als historicus voorheen tegenstander van de canon, maar nu gelooft hij in het belang ervan omdat de canon aanleiding geeft om het gesprek te voeren over welke onderdelen van onze geschiedenis we op welke manier door willen geven. Zonder canon was dat gesprek er niet, legt hij uit. De commissie heeft in de nieuwe canon de schaduwzijden van de Nederlandse geschiedenis meer willen belichten door meerstemmigheid en een internationaal perspectief in de canon te brengen. Maar op Geurts’ vraag ‘Hoe zorgen we ervoor dat we de krantenkoppen van nu over zestig jaar niet vergeten zijn?’ antwoordt Fatah-Black: ‘Dat is niet aan ons.’
Ook Marcus Cohen noemt het onvermijdelijk dat bepaalde onderdelen van de geschiedenis uiteindelijk ondersneeuwen. Met de coronacrisis ziet Cohen dat meer instellingen aan het experimenteren zijn gegaan met online en digitaal erfgoed – daar is in korte tijd meer aanbod van ontstaan.. Cohen pleit daarom voor innovatie en experiment op digitaal gebied in de erfgoedsector, opdat steeds meer erfgoed digitaal (en dus online) beschikbaar wordt.
Brigitte Jansen legt uit dat het archiveren van erfgoed dat van nature digitaal is, nog maar weinig gebeurt. Er zijn bijvoorbeeld wel LIMA en andere partijen, maar er geldt geen éénduidig beleid of strategie voor het archiveren van digitaal erfgoed (zoals websites, Virtual Reality, digitale kunstwerken, et cetera). Deze discipline kan zichzelf daarentegen wel goed zichtbaar maken online, maar een langetermijnstrategie van archiveren voor de toekomst ontbreekt, zo legt Jansen uit.
Wilt u het hele gesprek terugkijken? Dat kan hieronder.
Collectie Nederland: Toekomstig erfgoed maakt onderdeel uit van een driedelige reeks debatavonden die de Boekmanstichting organiseert i.s.m. De Balie. De derde avond wordt gewijd aan koloniaal erfgoed en vindt plaats in oktober. Houd onze website in de gaten voor meer informatie.
Beeld: Stedelijk Museum Amsterdam, kunstwerk Raquel van Haver.
