'We kunnen niet verder waar we geëindigd zijn'

Hoe zagen jullie werkzaamheden eruit voor de crisis?

Zeidler: ‘Ik ben in 2007 afgestudeerd aan de School voor Journalistiek en heb daarna anderhalf jaar in dienstverband gewerkt bij verschillende regionale bladen als camjo [camerajournalist, red.]. Sinds 2009 werk ik als freelancedocumentairemaker. Van begin af aan heb ik me als freelancer laten leiden door mijn interesses en behoeftes. Mijn focus ligt hierbij op het maken van documentaires en vrijwel alles wat ik daarnaast doe, is om financieel rond te komen. Dat ging het ene jaar beter dan het andere. Eind 2019 en begin 2020 dacht ik voor het eerst een goed balans gevonden te hebben tussen documentaires maken en het samenwerken met commerciëlere partijen. Toen begon de lockdown.’

Sadeghi: ‘Ik ben eind jaren ’90 begonnen als redacteur bij de VPRO en vrij snel daarna als regisseur. Tussen 2005 en 2008 werkte ik bij De Balie waar ik debatten organiseerde en was ik één van de Jakhalzen bij De Wereld Draait Door. Eind 2008 besloot ik meer vrijheid te willen in het indelen van mijn tijd en werk en ben ik freelancer geworden. Sindsdien schrijf ik, maak ik filmpjes, organiseer en modereer ik debatten en nagesprekken bij films, boekpresentaties of voor de overheid. Ik ben generalist, dat helpt me bij het uitoefenen van mijn werk maar ook om werk te vinden. Daarnaast hebben Dikla en ik de afgelopen jaren ook veel samengewerkt. Vooral als het om kleinere, persoonlijke projectjes gaat: zoals bloemen bezorgen bij de Chinese ambassade, samen naar Tahrirplein of bellen met de NSA.’

Welke impact heeft de coronacrisis op jullie?

Zeidler: ‘Bij mij kwam de financiële klap iets minder hard aan dan bij Bahram. Ik zou een hele drukke maand krijgen met onder andere een videoreeks voor de overheid en een indiening van de financieringsaanvraag van mijn volgende documentaire project en toen werd alles – in eerste instantie – afgezegd of uitgesteld. Ik koos er toen voor om de indiening van mijn documentaire uit te stellen en daar ben ik achteraf blij om, ook omdat ik die niet had kunnen draaien tijdens de lockdown. Na drie weken in lockdown kreeg ik een opdracht om een Zoom gesprek op te nemen als teaser voor een operavoorstelling. Vrij snel pasten zelfstandigen en organisaties zich aan de nieuwe omstandigheden aan en keken hoe ze in deze tijden toch nog iets konden doen. Ik heb ook vlot weer montage opdrachten gekregen, gezien je dat ook gemakkelijk op afstand kan doen. Wat vooral persoonlijk speelde was een gevoel van lamlendigheid. Het leek bijna alsof niets anders ertoe deed dan het coronavirus. Ik kon wel een artikel over het euthanasieverzoek van mijn opa schrijven, maar voor mijn gevoel zat niemand er op dat moment op te wachten. Ik hield mezelf dus vooral tegen en heb de eerste paar weken weinig gewerkt. Ook projecten waarvan ik dacht “O, nu heb ik daar eindelijk eens tijd voor” kon ik mij niet meer toe zetten omdat het niet meer relevant leek.’

Sadeghi: ‘Het werk voor maart, april en mei stortte helemaal in. Bij mij was de financiële impact heel groot. Veel van mijn werk is afhankelijk van publiek. Maar ook als ik schrijf probeer ik mee te lopen met mijn onderwerp of ik moet ervoor reizen en dat kon ook opeens niet meer. Het vooruitzicht was dan ook erg somber, want iedereen wist, we kunnen straks niet weer verder waar we geëindigd zijn. In de anderhalvemetersamenleving wordt alles anders. Maar na een maand kwam het eerste verzoek van Pakhuis de Zwijger om een online debat te modereren en begonnen ook andere aanvragen weer binnen te komen. Alleen het aantal debatten of conferenties is veel minder en het geld natuurlijk ook. Veel debat centra hebben nu minder geld, omdat ze geen omzet draaien uit kaartverkoop of horeca.
Daarnaast probeer ik, zoals altijd, mijn eigen ellende in mijn werk te verwerken. Ik heb bijvoorbeeld een artikel geschreven voor de Volkskrant over mijn zoektocht naar nieuw werk, en een maand lang de schappen met WC papier in mijn Albert Heijn gefotografeerd. Dat is bijna datavisualisatie: je kan goed zien hoe het hamsteren eraan toeging aan de hand van één product. Ik probeer dus te kijken naar de dingen die ik nu wel kan doen.’

Op welke manier kunnen jullie de gemiste inkomsten ondervangen?

Zeidler: ‘Ik kreeg opeens heel erg de behoefte om te bakken. Ik hou daar van. Juist op de momenten waar ik het erg druk heb of als ik lijd onder deadlinestress dan fantaseer ik over het bakken van brood, scones of koekjes. Daar word ik rustig van. Dus ik bakte voor ons in de eerste twee á drie weken. Bahram probeert me al jaren ervan te overtuigen dat ik een eigen café moet openen. Toen bedachten we, laten we maar een thuisbakkerij met bezorgdienst beginnen. Ik maakte granola en challes en Bahram bracht ze rond. We hebben er niet veel geld mee verdiend, het was vooral erg leuk om te doen. Nu is het wat te druk geworden, dus zijn we ermee gestopt.’

Sadeghi: ‘Een bevriende presentator had tussen april en eind mei een online interview serie opgezet: IedereenLive. Ik heb een paar keer voor hun een uur gepresenteerd. Het is een leuk initiatief dat mensen vanuit hun woonkamer lekker bezighoudt, maar het is onbezoldigd. Dikla en ik hebben ook TOZO gekregen voor de eerste drie maanden, maar die hebben we nu stopgezet. Eigenlijk wil ik nog vragen of we het weer met terugwerkende kracht kunnen aanvragen zodra we weer (vanwege een nieuwe opleving van corona) zonder werk komen te zitten. Afgelopen dagen is bijvoorbeeld weer een aantal nieuwe afzeggingen binnengekomen voor congressen in september, oktober en november. Ik moet zeggen dat ik als zelfstandige nooit had gedacht dat ik geld van de overheid zou krijgen, een gift nota bene. Ik begrijp dat het niet veel geld is en voor velen ook een struggle. Maar aan het einde van de dag kregen we wel 750 euro per persoon per maand en dat was net genoeg om mijn grootste financiële verplichtingen na te komen. Dat geeft echt lucht.’

Zeidler: ‘Verder zien we ook veel leuke initiatieven om ons heen. Er is een schrijver Daan Heerma van Voss die heeft het boek ‘Coronakronieken‘ geschreven over de belevingswereld van mensen in lockdown. Een bevriende theatermaker heeft voor de rustige zomer bedacht dat hij een ‘thuisrestaurant’ gaat openen. Een fotograaf waarmee ik een kantoor deel en die veel bruiloft fotografie doet is nu juist foto’s op straat gaan maken. Daarvan heeft hij een ‘zine’ uitgebracht over Amsterdam in tijden van Corona. Dus ik merk dat mensen nadenken over hoe ze bezig kunnen blijven om hun vak uit te oefenen.’

Hoe zien jullie de toekomst?

Zeidler: ‘Ik probeer er niet al te veel over na te denken of me zorgen te maken. Hoewel ik wel rekening houd met een tweede golf in de herfst en wintermaanden, maar we weten natuurlijk niet hoe het gaat lopen. Als we terugvallen in dezelfde situatie denk ik dat ik er beter op voorbereid ben. Ik denk dat we dan opnieuw het bakken zullen oppakken en dat ik me minder verlamd zal voelen. Waarschijnlijk zal ik meer gaan lezen, of juist aan de projecten willen werken die nu te lang zijn blijven liggen. Het is lastig om te weten hoe je reageert op het moment zelf. Maar ik merk dat in de situatie zoals die nu is – een status quo van onwetendheid maar toch binnen de beperkingen initiatieven opzetten – er genoeg werk is voor mij. Ik zou mijn eerder genoemde documentaire (als ik de subsidie rondkrijg) ook binnen de huidige omstandigheden kunnen draaien. Ik heb vertrouwen gekregen in ons vermogen met de crisis om te gaan, doordat we oplossingen hebben bedacht die crisisbestendig zijn. Zoals het maken van een podcast, waar we zelf de middelen voor in huis hebben.’

Sadeghi: ‘Ik ga ervan uit dat ik met vijftig procent minder inkomsten moet gaan leven, want de debatcentra starten langzaam weer op met beperkt publiek, maar al mijn andere werk voor congressen, presentaties en dergelijke is nog steeds ingestort. Ook schrijven kan waarschijnlijk steeds meer met de behoefte die er ligt om de huidige situatie te duiden of ervaringen te delen. Om terug te komen op wat Dikla zei: we hebben ons inderdaad aangepast, we komen minder buiten, geven geen geld uit aan zakelijke lunches of koffie. En dan kom je met 35 euro die we met onze bak en lever service verdiend hebben best ver. We passen ons leven aan naar de (financiële) mogelijkheden die we hebben. En kijken meer naar wat we wel hebben, in plaats van wat niet.’

Dit interview is onderdeel van het coronaplatform voor onderzoeksvragen en kennisdeling in cultuur, waarmee de Boekmanstichting een bijdrage wil leveren aan het gesprek over de impact en gevolgen van de coronapandemie op de culturele sector. Wilt u in contact komen met ons over dit initiatief of een bijdrage leveren? Stuur dan een bericht.