Met elk alarmerend nieuwsbericht wordt de urgentie van de klimaatcrisis en de noodzaak om te verduurzamen duidelijker. Eerder bleek de motivatie om hiermee aan de slag te gaan hoog te zijn in de cultuursector, maar bleven in de uitvoering echt grote stappen uit. Hoe zit dat nu? Waar staat de cultuursector na twee jaar coronacrisis in zijn duurzame transitie? Wat is nodig voor de volgende stap, en wat kunnen we nu doen om samen door te pakken?
Deze vragen werden behandeld op donderdag 27 oktober tijdens de State of Sustainability, een jaarlijks terugkerend initiatief van de Boekmanstichting en Bureau 8080. De bijeenkomst diende als een moment om de meest recente (kwantitatieve) onderzoeksresultaten over duurzaamheid in de cultuursector te delen, die hier terug te vinden zijn. Daarnaast maakte de dag een uitwisseling tussen verschillende kunst- en cultuurprofessionals mogelijk. Wat zouden zij graag meer zien en willen doen voor hun werkveld?
Aan 8 thematafels werden de volgende thema’s besproken: digitalisering, maatschappelijke vraagstukken in kunst en programma, bedrijfsvoering, wetenschap, cultuurbeleid en financiering. Iedere tafel kreeg de opdracht mee om drie maatregelen te initiëren die ze graag per direct ingevoerd zouden zien. Daar kwamen uiteenlopende ideeën en maatregelen uit voort die met name dienen als indicatie welke thema’s er spelen onder beleidsmakers, kunstenaars, financiers, directeuren en programmeurs. De voorstellen representeren niet noodzakelijkerwijs het standpunt van alle aanwezigen.
Vier bevindingen die de middag samenvatten:
- inzetten op het expliciteren, rapporteren en monitoren van duurzaamheidsdoelstellingen en activiteiten van (externe) medewerkers, door bijvoorbeeld een aangestelde toezichthouder;
- kennis en tools over duurzame maatregelen toegankelijker maken en daarmee energiegeletterdheid binnen de sector stimuleren, bijvoorbeeld in relatie tot digitalisering;
- het betrekken van kunst(enaars) in transitietrajecten;
- inzetten op innovaties die leiden tot een versnelling van verduurzaming, een vertraging van de hoeveelheid producties.
De suggesties die zijn voortgekomen uit de korte brainstorm schetsen een beeld van de gesprekken die gevoerd worden en moeten blijven worden: een appèl aan de sector om een rol te nemen in het faciliteren hiervan, om vervolgens tot gerichtere maatregelen te komen. De opgehaalde ideeën van de thematafels die hiervoor als startpunt kunnen dienen zijn de volgende:
- Reserveer binnen alle klimaattransitietrajecten van de ministeries 1% van het budget voor kunst en cultuur waarbij (klimaat)kunstenaars bij betrokken zijn.
- Maak een klimaatcode met strenge en duidelijke kaders.
- Laat elke organisatie een duurzaamheidsplan opstellen en hierover rapporteren, wat mogelijk een voorwaarde voor financiering kan worden.
- Zorg voor een versnelling van verduurzaming die hand in hand gaat met een vertraging van de hoeveelheid producties.
- Maak kennis en tools over duurzame maatregelen zo toegankelijk mogelijk.
- Stimuleer innovatie in de kunst die zich richt op een betere wetenschapscommunicatie
- Stel binnen instellingen een toezichthouder aan die waakt over het behalen van duurzaamheidsdoelstellingen
- Informeer betrokkenen binnen en buiten organisaties over hun CO2 uitstoot.
- Stimuleer binnen organisaties de energiegeletterdheid, onder andere in relatie tot het gebruik van digitale infrastructuur.
We moedigen het van harte aan om deze opgehaalde ideeën kritisch te onderzoeken op doeltreffendheid, samenhang en volledigheid. De Boekmanstichting en Bureau 8080 blijven het debat, onderzoek en ideeënvorming in de culturele en creatieve sector aanjagen.
